Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2011

Ημερολόγιο καταστρώματος εν μέσω τρικυμίας- μέρος Β': Οι "αγανακτισμένοι"

Την αρχή έκαναν οι ισπανοί. Με συνθήματα/αιτήματα όπως "αληθινή δημοκρατία τώρα" και "τα σημερινά κόμματα δεν μας εκπροσωπούν" βγήκαν στους δρόμους και τις πλατείες εμπνεόμενοι από την χιλιοτραγουδισμένη "αραβική άνοιξη". Αυτή την ίδια της οποίας πρόσφατο άνθος ήταν η σκύλευση του πτώματος του Καντάφι. Θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς "την αρχή έκαναν οι άραβες". Ναι, με μια διαφοροποίηση. Ότι οι άραβες εξεγέρθηκαν για να αποτινάξουν τυραννικά καθεστώτα, εξουσίες κληρονομούμενες άνευ εκλογών ή με εκλογές-παρωδία. Καθεστώτα που κατά περίπτωση δεν δίστασαν να αιματοκυλήσουν διαδηλωτές. Υπάρχει λοιπόν ήδη μια βασική διαφορά. Η "ευρωπαϊκή άνοιξη" δεν έγινε με σκοπό την ανατροπή του πολιτικού συστήματος, γιατί στην ευρώπη η μέθοδος των εναλλασόμενων ομοειδών κομμάτων έχει προ πολλού αντικαταστήσει το κληρονομικό δίκαιο. Ασφαλώς οι ευρωπαίοι διαδηλωτές έχουν βιώσει σε πολύ μικρότερο βαθμό από τους άραβες τη φτώχεια. Επιπλέον έχουν εξασφαλισμένη την ελευθερία έκφρασης με συγκριτικά πολύ λιγότερους κινδύνους, έστω κι αν οι μέθοδοι χειραγώγησης της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης είναι επιστημονικά τελειοποιημένες.
Στην ευρωπαϊκή ήπειρο εγκαταστάθηκαν πρώτοι στις πλατείες οι ισπανοί. Το παράδειγμά τους ακολούθησαν οι έλληνες "αγανακτισμένοι". Πραγματοποιήθηκαν πανευρωπαϊκές διαδηλώσεις με μεγάλη συμμετοχή κόσμου σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η πλατεία Συντάγματος πλημμύρισε από διαδηλωτές επί πολλές ημέρες. Αφ'ενός σαν απάντηση στις αιτιάσεις περί ενός κοιμισμένου λαού, αφ'ετέρου στο πλαίσιο ενός νέου κινήματος, αυτοπροσδιοριζόμενου ως απαλλαγμένο από κομματικές εξαρτήσεις και παραδοσιακά μοτίβα διαδηλώσεων. Είναι γεγονός πως το πλαίσιο αυτό είχε κάτι το ελκυστικό, όσον αφορά τουλάχιστον στους νεοφώτιστους διαδηλωτές. Οι τελευταίοι είναι πολύ πιο ευάλωτοι στα ευρείας διασποράς αρνητικά στερεότυπα περί οργανωμένων μαζικών κινημάτων. Το νέο κίνημα αντιμετωπίστηκε με φιλική προδιάθεση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Έσπευσαν βέβαια πρώτα να ρετουσάρουν την εικόνα του, προσαρμόζοντάς την επικοινωνιακά στο κατ'αυτά πολιτικά ορθό υπόδειγμα διαδήλωσης. Έτσι στην αρχή φρόντισαν να αμβλύνουν τις εντυπώσεις από τις πρακτικές διαμαρτυρίας του πάνω μέρους της πλατείας, προβάλλοντας επιλεκτικά τις αξιοποιήσιμες μορφές έκφρασης. Την απαρέσκεια προς τα κόμματα και το σύνολο των βουλευτών, το "όλοι είναι ίδιοι", τη διαμαρτυρία τελικά με στόχο πρόσωπα και όχι δομές. Αποφεύγοντας την αναπαραγωγή των δυνητικά επικίνδυνων πολιτικών όρων. Η πλατεία σύντομα χωρίστηκε στα δύο. Στο άνω διάζωμα συναθροίστηκαν οι γηπεδικοί, οι λούμπεν, οι εθνικιστές και κυρίως τμήματα της ξαφνιασμένης από τις κυβερνητικές επιλογές βάσης του ΠΑΣΟΚ. Ο κάτω χώρος, με τη συνεπικουρία έμπειρων στα κινήματα ατόμων οργανώθηκε γρήγορα και θέσπισε τη διαδικασία των λαϊκών συνελεύσεων. Οι συνελεύσεις διέσχισαν με δυσκολίες τη φάση της αοριστολογίας καταφέρνοντας εν μέρει να εκφραστούν με πολιτικούς όρους. Ο χώρος ωστόσο δεν κατάφερε ποτέ να διαμορφώσει συμπαγή πολιτικό λόγο. Όχι ίσως ελλείψει σχετικών προθέσεων αλλά γιατί ποτέ δεν έπαψε να αποτελεί χώρο συνάθροισης ετερόκλητων ιδεών. Γιατί μοιραία δεν μπόρεσε να αποτινάξει τον άγουρο ενθουσιασμό και τις παγιωμένες ιδεοληψίες. Δεν θεωρώ πως πρόκειται για αποτυχία του κινήματος αλλά μάλλον για μια αναμενόμενη παιδική ασθένεια την οποία δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει, κυρίως λόγω άγνοιας κινδύνου. Η κάτω πλατεία φοβήθηκε τελικά το "καπέλωμα" περισσότερο απ' ότι φοβήθηκε τον αποκεφαλισμό. Όταν τελικά κλήθηκε να αντιμετωπίσει την κρατική καταστολή υπεράσπισε με αποφασιστικότητα τη βούλησή της για παραμονή στο χώρο. Μοιραία ωστόσο περιορίστηκε στο παιχνίδι της υποχώρησης και ανακατάληψης της πλατείας. Δεδομένου πως τα μόνα όπλα που διέθετε ήταν ο ενθουσιασμός και η θέληση για αντίσταση. Χωρίς όμως να έχει αποκρυσταλώσει άποψη για την επόμενη μέρα της σκοπούμενης εκδίωξης της κυβέρνησης. Και κυρίως χωρίς την ιδεολογική συνοχή που κρατά μια ομάδα ανθρώπων προσηλωμένους πρώτα στους μακροπρόθεσμους στόχους και μετά στους ευκαιριακούς.
Οι λόγοι για τους οποίους οι διαδηλωτές της πλατείας κατέβηκαν και εγκαταστάθηκαν σε αυτή δεν εξέλιπαν. Αντίθετα, σήμερα είναι πολύ πιο επιτακτικοί. Το "πείραμα" της πλατείας δεν γνώρισε παταγώδη αποτυχία, παρ'όλα αυτά η επανάληψή του σκοντάφτει στην απογοήτευση της μεγάλης μερίδας των "αγανακτισμένων" για τους οποίους ο αγώνας έχει φεστιβαλικά χαρακτηριστικά και η -όποια- νίκη αναμένεται σαν ουρανοκατέβατο δώρο. Παρ'όλα αυτά στην κληρονομιά της πλατείας μπορεί να πιστωθεί η ευρεία διασπορά της συνείδησης πως οι τύχες μας είναι στα χέρια μας. 

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

μακροπρόθεσμοι στόχοι? πόσο μακροπρόθεσμοι? 100 χρόνια πχ ή αορίστου όπως στα θρησκευματα ?

ένας στρατολάτης είπε...

Μακάρι να ήξερα. Εγώ τους λέω μακροπρόθεσμους διότι -όσο και να το επιθυμώ- δεν περιμένω την σύντομη ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος.
Βραχυπρόθεσμος θα ήταν η ανατροπή της παρούσας κυβέρνησης. Αυτό μπορώ να το ελπίζω χωρίς όμως να ονειρεύομαι άμεσους σοσιαλιστικούς παραδείσους.